Ново истражување направено од група германски научници одговара на најчесто поставуваното прашање за инфекција со нов коронавирус.
Научното списание Nature Neuroscience од истакнато семејство Nature објави научен труд кој одговара на едно од најинтригантните прашања кога станува збор за КОВИД-19 – зошто исчезнуваат сетилата за вкус и мирис? Студијата наречена Олфакторна трансмукозна инвазија на САРС-КоВ-2 како пристаниште за влез во централниот нервен систем кај лица со КОВИД-19 е исто така потпишана од проф. д-р с.ц. Кристијан Достен, најпознатиот европски вируолог, научник кој е во Германија во улогата што ја проф. д-р с.ц. Крунослав Чапак.
Воведот потсетува на тоа како, покрај КОВИД-19, се опишани тромбоемболиски промени низ целото тело, вклучително и централниот нервен систем. Бидејќи забележаните невролошки симптоми се забележани кај повеќето пациенти со COVID-19, многу е веројатно дека SARS-CoV-2 продира и во нервниот систем. Авторите наведуваат дека трудот опишува присуство на нов коронавирус во меѓусебно оддалечените региони, односно во назофаринксот и мозокот. Понатаму, опишана е морфолошката промена поврзана со инфекцијата, како што е тромбоемболискиот исхемичен мозочен удар и се презентираат докази за невротропизам на новиот коронавирус, односно неговата тенденција да користи нервно ткиво за да стигне до самиот мозок.
САРС-CoV-2 може да влезе во нервниот систем бидејќи го преминал допирот на нервниот систем и мукозата или крвно-мозочната бариера, искористувајќи ја близина на миризливата мукоза и нервното ткиво, што сигнализира до мозокот, минувајќи низ чувствителни нервни завршетоци. Следствено, се чини дека новиот коронавирус продира во одредени невроанатомски области, вклучувајќи ги примарните контролни центри на респираторниот и кардиоваскуларниот систем во должината на мозокот. Во овој труд, оваа голема група на научници од Германија, исто така, покажа слики на коронавирус во назофаринксот, горниот дел од носната празнина, местото каде што грлото и усната шуплина се спојуваат со носната празнина или каде се спојуваат сетилата за мирис и вкус. Да потсетиме, назофаринксот е местото каде што вирусот се реплицира најмногу.
До една третина од луѓето со КОВИД-19 пријавуваат барем еден невролошки дефицит, без разлика дали станува збор за вкус, мирис или будност. Овие симптоми се често минливи, но се доволно чести за да сугерираат дека пациентите со потешки форми на болеста треба да покажат знаци на инфекција во нивниот централен нервен систем. Во овој труд, го анализиравме ткивото на 33 лица кои починаа од КОВИД-19 од четири области на мозокот и од миризливата и назофарингеалната мукоза. Научниците го откриле вирусот во различни делови на мозокот и во миризливата лигавица, каде што концентрацијата била најголема.
Длабоко тука, во близина на миризливата сијалица, на крајот на нервите што завршуваат во мозокот, беше пронајден вирусен С-протеин, протеин со зашилен додаток за кој е познат новиот коронавирус, кој зграпчува клетка и продира во нејзината мембрана, инфицирајќи ја. Така, се чини дека миризливата мукоза е местото на влегување во мозокот. Сепак, како што наведуваат научниците, овој труд се однесува само на пациенти со потешка форма на болест и не мора да значи на повеќето пациенти кои покажуваат поблаги симптоми или воопшто немаат.
Нашиот молекуларен биолог проф. д-р с.ц. Ненад Бан од ЕТХ во Цирих потсетува дека е познато подолго време дека многу пациенти со КОВИД-19 го губат чувството за мирис, што е многу карактеристичен симптом со кој оваа болест може да се дијагностицира со релативно висока сигурност се додека не се извршат биохемиски тестови.
– Една статија неодамна објавена во Nature Neuroscience покажува дека вирусот може да се открие кај починати лица во рецепторите за мирис во носот, но и во нервните ткива кои пренесуваат сигнали до мозокот. Овие резултати се базираат на резултатите објавени ова лето врз основа на анализа на центарот за мирис каде што беа откриени вирусни честички (Морбини JAMA ORL хирургија на главата и вратот) Новите резултати покажуваат дека кај некои пациенти, инфекцијата може да се прошири од носната празнина до централниот нервен систем, што може да предизвика дополнителни симптоми како што се главоболки или мозочен удар како резултат на развој на тромби. Таквиот тек на болеста нема да се развие кај повеќето пациенти, бидејќи центарот за мирис на носот е исто така многу ефикасен имунолошки орган што ќе спречи продирање на вирусот во мозокот. Имено, губењето на сетилото за мирис поврзано со развој на воспалителни молекули во клетките кои се нападнати во носот, ќе помогне да се спречи ширењето на вирусот. И губење на сетилото за мирис се смета за краткорочен проблем кај луѓето со КОВИД-19. Има случаи кога чувството за мирис се губи долго време, можеби трајно. Познавам колеги од Универзитетот ЕТХ кои го преболеа КОВИД-19 на пролет и сеуште не им се врати сетилото за мирис, вели проф. Забрани.
Проф. д-р sc. Дарко Чуди, неврохирург во КБ Дубрава, посочува дека со овој вирус било интересно што често најистакнатиот синдром е губење на мирис, за кој дискутираат скоро сите.
– Но, овој симптом е обично реверзибилен, сетилото за мирис се враќа, од неколку дена или две до три недели, пократко или подолго, во зависност од пациентот. Најчесто, нервните клетки се реорганизираат, оние кои не се оштетени се поврзани со синаптички врски. Оние кои биле привремено оштетени и изгубиле некои својства, на тој начин можат да се опорават. Еден од факторите е невротропизам. Вирусот ги напаѓа центрите за чувство и вкус, но вирусот ги оштетува и крвните садови каде што се зголемува коагулацијата на крвта. И ова се рефлектира не само во периферните крвни садови, туку и во централниот нервен систем, особено во крвните садови на основата на мозокот. Затоа се користат лекови за да се спречи згрутчување на крвта, за да не дојде до мозочни удари. Според нашето искуство, особено КБ Дубрава, фреквенцијата на тромбоемболизам што бара интервенција на кардиоваскуларни хирурзи е многу поголема отколку кај останатата популација која не е заразена, вели др. Чуди
Но, тој предупредува дека центарот за сетило за мирис е многу близу до парахипокампалниот и хипокампалниот регион што ја регулира нашата – меморија. – Прашањето е дали пациентите кои ќе преболат КОВИД-19 нема да доживеат оштетување на меморијата. Сега останува на науката да докаже дали е тоа можно, вели нашиот неврохирург.
